یادداشت مهمان؛

تهدیدهای هوش مصنوعی برای صنعت نشر کتاب

سعید سعادت، فعال حوزه صنایع خلاق فرهنگی، معتقد است؛ ورود هوش مصنوعی به صنعت نشر با چالش‌هایی همراه است. نگرانی‌ها درباره حقوق مالکیت فکری، کیفیت و اصالت محتوا و احتمال حذف نقش‌های سنتی تهدیدات عمده‌ای به شمار می‌آیند.

سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): سعید سعادت، مشاور و فعال حوزه صنایع خلاق فرهنگی: نگارنده در بخش دوم بررسی تاثیر هوش مصنوعی بر صنعت نشر به تهدیدهای این فناوری نوین برای صنعت نشر پرداخته است.

تهدیدها

1. مسائل اخلاقی و قانونی
   • حقوق مالکیت فکری:
     • تعریف مالکیت محتوا: با پیشرفت هوش مصنوعی در تولید محتوای جدید، تعیین مالکیت حقوقی بر روی محتواهایی که توسط الگوریتم‌ها تولید می‌شوند، چالشی بزرگ است. به‌عنوان مثال، اگر یک الگوریتم هوش مصنوعی متنی مشابه به آثار قبلی تولید کند، آیا نویسنده اصلی یا توسعه‌دهنده الگوریتم مالک حقوق آن متن است؟ این موضوع می‌تواند به ایجاد درگیری‌های قانونی و اخلاقی درباره مالکیت معنوی منجر شود.
     •  
     • سوءاستفاده از محتوای موجود: الگوریتم‌های یادگیری ماشین ممکن است از داده‌های موجود برای تولید محتوا استفاده کنند، که می‌تواند به تقلید از آثار اصلی منجر شود و در نتیجه مشکلاتی در زمینه حقوق کپی‌رایت و حقوق معنوی ایجاد کند.
   • محتوای تعصبی:
     • منبع تعصب‌های الگوریتمی: داده‌های آموزشی که به الگوریتم‌های هوش مصنوعی داده می‌شود، ممکن است حاوی تعصبات فرهنگی، اجتماعی یا جنسیتی باشند. این تعصبات می‌توانند به تولید محتوای نادرست یا غیراخلاقی منجر شوند که می‌تواند به مشکلات اجتماعی و فرهنگی ایجاد کند.
     • تأثیر بر تنوع فرهنگی: استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است باعث کاهش تنوع فرهنگی در محتواها شود. اگر الگوریتم‌ها تنها براساس داده‌های عمدتاً غربی یا تجاری عمل کنند، ممکن است محتوای تولیدشده توانایی نمایندگی تنوع فرهنگی و اجتماعی را نداشته باشد.
2. کیفیت محتوای تولیدشده
   • پایین بودن سطح خلاقیت و اصالت:
     • الگوریتم‌های از پیش تعیین شده: هوش مصنوعی، به‌ویژه الگوریتم‌های مبتنی بر یادگیری ماشین، از داده‌های موجود برای تولید محتوا استفاده می‌کند و به همین دلیل ممکن است نتواند خلاقیت و اصالت واقعی که از ذهن انسان ناشی می‌شود، را به خوبی بازتولید کند. این مسئله می‌تواند منجر به تولید محتواهایی شود که فاقد نوآوری و تفکر عمیق هستند.
     • محدودیت‌های الگوریتمی: الگوریتم‌ها به دنبال شبیه‌سازی الگوهای موجود هستند و ممکن است به تولید محتوای تکراری و یکنواخت منجر شوند. این مسئله می‌تواند به کاهش تنوع و خلاقیت در آثار منتشرشده منجر شود.
   • فرآیندهای استانداردسازی:
     • کاهش تنوع محتوای منتشرشده: استفاده گسترده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در تولید محتوا ممکن است به یکنواختی و کاهش تنوع در محتواها منجر شود. الگوریتم‌ها به دلیل اتکای زیاد به داده‌های تاریخی، ممکن است نتوانند نوآوری‌های جدید و منحصر به فرد را به خوبی معرفی کنند.
3. پذیرش و ادغام
   • مقاومت حرفه‌ای‌ها:
     • نگرانی‌های شغلی: تغییرات ناشی از هوش مصنوعی ممکن است با مقاومت از سوی نویسندگان، ویراستاران و دیگر حرفه‌ای‌های صنعت نشر مواجه شود. این مقاومت می‌تواند به دلیل نگرانی‌ها درباره از دست دادن مشاغل و کاهش ارزش کارهای انسانی باشد.
     • تغییرات فرهنگی: تغییراتی که هوش مصنوعی به همراه می‌آورد ممکن است با تأثیرات فرهنگی منفی همراه باشد، به‌ویژه اگر روندهای جدید به سرعت جایگزین روش‌های سنتی شوند و ارزش‌های فرهنگی و هنری نادیده گرفته شوند.
   • هزینه‌های سرمایه‌گذاری:
     • هزینه‌های پیاده‌سازی: پذیرش فناوری‌های هوش مصنوعی نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی در زیرساخت‌ها و ابزارهای جدید است. برای ناشران کوچک و متوسط، این هزینه‌ها می‌تواند به چالش بزرگی تبدیل شود و قدرت رقابتی آن‌ها را کاهش دهد.
     • نیاز به آموزش: برای استفاده مؤثر از فناوری‌های هوش مصنوعی، نیاز به آموزش و پشتیبانی از سوی تیم‌های فنی و متخصصان است. این امر ممکن است به افزایش هزینه‌های عملیاتی و نیاز به مهارت‌های جدید منجر شود.
4. حریم خصوصی و امنیت داده‌ها
   • استفاده از داده‌های شخصی:
     • نگرانی‌های حریم خصوص: تحلیل داده‌های کاربران برای شخصی‌سازی تجربیات خواندن و تبلیغات می‌تواند نگرانی‌های حریم خصوصی را ایجاد کند. استفاده از داده‌های حساس بدون محافظت مناسب می‌تواند به نقض حریم خصوصی و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی منجر شود.
     • شفافیت داده‌ها: نیاز به شفافیت در نحوه استفاده از داده‌های کاربران و چگونگی پردازش آن‌ها وجود دارد. عدم شفافیت می‌تواند به کاهش اعتماد کاربران به ناشران و سیستم‌های دیجیتال منجر شود.
   • حملات سایبری:
     • خطرات امنیتی: ذخیره و پردازش داده‌های بزرگ در سیستم‌های هوش مصنوعی ممکن است به هدفی جذاب برای حملات سایبری تبدیل شود. حملات سایبری می‌توانند به سرقت داده‌ها یا تخریب زیرساخت‌های دیجیتال منجر شوند و آسیب‌های جدی به صنعت نشر بزنند.
     • دفاع در برابر تهدیدات: نیاز به توسعه و به‌روزرسانی مداوم سیستم‌های امنیتی برای محافظت از داده‌ها و زیرساخت‌ها در برابر تهدیدات سایبری وجود دارد.

ضعف‌ها

1. محدودیت‌های الگوریتم‌ها
   • فقدان فهم عمیق:
     • درک زمینه‌ای: هوش مصنوعی نمی‌تواند به درک عمیق از زمینه‌های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی بپردازد که برای خلق محتواهای معنادار و پرمحتوا ضروری است. این مسئله ممکن است به ایجاد محتوایی منجر شود که به درستی نیازهای فرهنگی و اجتماعی مخاطبان را درک نکند.
     • تفسیر نادرست: الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است نتوانند به درستی لحن و سبک نویسنده را تحلیل کنند و به همین دلیل ممکن است به تولید محتوای نادرست یا غیرمعمول منجر شوند.
   • بروز خطاهای غیرقابل پیش‌بینی:
     • مشکلات فنی: الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند خطاهای غیرقابل پیش‌بینی را تولید کنند که ممکن است در فرآیند ویرایش یا تولید محتوا تأثیر منفی بگذارند. این خطاها ممکن است ناشی از نقص در داده‌های آموزشی یا مشکلات فنی در الگوریتم‌ها باشد.
     • تجزیه و تحلیل اشتباه: الگوریتم‌ها ممکن است در تحلیل و تفسیر داده‌ها اشتباه کنند و به نتایج نادرستی برسند که به کیفیت نهایی محتوا آسیب برساند.
     •  
2. وابستگی به داده‌های موجود
   • کیفیت داده‌ها:
     • تأثیر داده‌های نادرست: کیفیت خروجی‌های هوش مصنوعی به کیفیت و تنوع داده‌های ورودی وابسته است. اگر داده‌های ورودی شامل خطاها یا پیش‌داوری‌ها باشند، خروجی‌ها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند و محتوای نادرستی تولید کنند.
     • مدیریت داده‌ها: نیاز به مدیریت و نظارت دقیق بر روی داده‌های مورد استفاده برای آموزش الگوریتم‌ها وجود دارد تا از کیفیت و دقت آن‌ها اطمینان حاصل شود.
   • عدم نوآوری:
     • الگوهای تکراری: استفاده از داده‌های تاریخی و الگوهای موجود ممکن است به محدودیت‌هایی در ایجاد محتوای جدید و نوآورانه منجر شود. الگوریتم‌ها ممکن است به تولید محتوای مشابه به داده‌های آموزشی موجود پرداخته و به کاهش خلاقیت منجر شوند.
3. مشکلات فنی
   • پایداری فناوری:
     • مشکلات فنی و پشتیبانی: ابزارهای هوش مصنوعی نیاز به به‌روزرسانی و نگهداری مداوم دارند. مشکلات فنی، مانند باگ‌ها یا مشکلات سازگاری، می‌تواند به تأخیر در فرآیند تولید و ویرایش محتوا منجر شود و کارایی ابزارها را کاهش دهد.
     • تست و ارزیابی: نیاز به تست و ارزیابی مداوم ابزارهای هوش مصنوعی برای اطمینان از عملکرد صحیح و دقت آن‌ها وجود دارد.
   • پشتیبانی و آموزش:
     • نیاز به آموزش مستمر: برای استفاده مؤثر از فناوری‌های هوش مصنوعی، نیاز به آموزش و پشتیبانی مداوم از سوی تیم‌های فنی و متخصصان است. این نیاز به آموزش ممکن است به افزایش هزینه‌های عملیاتی و نیاز به مهارت‌های جدید منجر شود.
     • تطبیق با تغییرات: تیم‌ها و افراد باید بتوانند به سرعت با تغییرات فناوری سازگار شوند و این امر ممکن است برای برخی از اعضای صنعت نشر چالش‌برانگیز باشد.
4. تاثیر بر خلاقیت انسانی
   • کاهش نقش خلاقیت انسانی:
     • جایگزینی ایده‌های نوآورانه: استفاده گسترده از هوش مصنوعی در فرآیندهای تولید محتوا و ویرایش ممکن است به کاهش نقش خلاقیت انسانی منجر شود. الگوریتم‌ها ممکن است نتوانند به خوبی ایده‌های نوآورانه و منحصربه‌فردی که از ذهن انسان ناشی می‌شود، تولید کنند.
     • تأثیر بر ارزش‌های هنری: تغییرات ناشی از هوش مصنوعی ممکن است به کاهش ارزش‌های هنری و خلاقانه در صنعت نشر منجر شود و تأثیر منفی بر روی کیفیت و اصالت آثار منتشرشده بگذارد.
   • تنوع محدود:
     • تکرار محتوای مشابه: اگر هوش مصنوعی بر اساس الگوریتم‌های مشابه عمل کند، ممکن است به کاهش تنوع در محتوای منتشرشده و تولید آثار مشابه و تکراری منجر شود. این امر می‌تواند به کاهش جذابیت و تنوع در بازار نشر منجر شود.

استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر کتاب، با تمام فرصت‌هایی که ارائه می‌دهد، با تهدیدات و ضعف‌های خاصی همراه است. مسائل اخلاقی و قانونی، کیفیت محتوای تولیدشده، پذیرش و ادغام فناوری، و حریم خصوصی و امنیت داده‌ها از جمله تهدیداتی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. همچنین، محدودیت‌های الگوریتم‌ها، وابستگی به داده‌های موجود، چالش‌های فنی، و تأثیر بر خلاقیت انسانی به‌عنوان ضعف‌های بالقوه شناخته می‌شوند. برای بهره‌برداری مؤثر از هوش مصنوعی، ضروری است که صنعت نشر با دقت و تفکر استراتژیک به این فناوری بپردازد و تلاش کند تا تعادل مناسبی میان بهره‌برداری از تکنولوژی و حفظ ارزش‌های انسانی و خلاقانه برقرار کند. این توجه به مسائل کلیدی و مدیریت دقیق می‌تواند به شکل‌گیری آینده‌ای متعادل و پیشرفته برای صنعت نشر منجر شود.

مسئله ایرانی!

در صنعت نشر ایران، که به دلیل سنتی بودن و محدودیت‌های اقتصادی با چالش‌های خاصی مواجه است، تهدیدها و ضعف‌های هوش مصنوعی به شرح زیر هستند:

۱. مسائل اخلاقی و قانونی

حقوق مالکیت فکری

قوانین حقوق مالکیت فکری در ایران هنوز به‌طور کامل و جامع به‌روز نشده‌اند. این موضوع می‌تواند مشکلاتی در شناسایی و مدیریت حقوق مالکیت محتواهایی که توسط هوش مصنوعی تولید می‌شوند، به وجود آورد. عدم تطابق با استانداردهای بین‌المللی می‌تواند به تعت حقوقی و مشکلات قانونی در آینده منجر شود. در ایران، نیاز به اصلاح و به‌روزرسانی قوانین کپی‌رایت برای تطابق با تغییرات فناوری و محتواهای جدید تولیدشده توسط هوش مصنوعی احساس می‌شود.

 

محتوای تعصبی و فرهنگی

ایران دارای تنوع فرهنگی و اجتماعی خاصی است و هوش مصنوعی ممکن است نتواند به درستی این تنوع را در نظر بگیرد. تولید محتوای تعصبی یا نادیده گرفتن ارزش‌ها و فرهنگ‌های محلی می‌تواند تأثیر منفی بر جامعه داشته باشد. هوش مصنوعی ممکن است به دلیل محدودیت‌های آموزشی و الگوریتمی نتواند حساسیت‌های فرهنگی و اجتماعی را به‌درستی در نظر بگیرد، که این موضوع نیاز به نظارت دقیق انسانی و اصلاحات مداوم دارد.

 

۲. کیفیت محتوای تولیدشده

پایین بودن سطح خلاقیت و اصالت

در صنعت نشر ایران، که به شدت به خلاقیت و نوآوری نیاز دارد، هوش مصنوعی ممکن است به تولید محتوای مشابه و تکراری منجر شود. الگوریتم‌های هوش مصنوعی ممکن است قادر به تولید محتوای اصیل و خلاقانه نباشند و به تکرار محتواهای موجود بپردازند. این موضوع می‌تواند به کاهش تنوع و نوآوری در بازار نشر ایران منجر شود، که به‌ویژه برای ناشران و نویسندگانی که به دنبال خلق آثار جدید و منحصر به فرد هستند، مشکل‌ساز خواهد بود.

 

فرآیندهای استانداردسازی

فرآیندهای استانداردسازی محتوا در ایران ممکن است با چالش‌های بیشتری مواجه شود. الگوریتم‌های هوش مصنوعی که به کاهش تنوع و استانداردسازی محتواها می‌پردازند، ممکن است در بازار ایران که به تنوع فرهنگی و ادبی نیاز دارد، مناسب نباشند. این موضوع می‌تواند به کاهش کیفیت و جذابیت محتوای منتشرشده منجر شود و نیاز به تنظیمات و نظارت بیشتری برای حفظ استانداردهای بالا در نشر وجود داشته باشد.

 

۳. پذیرش و ادغام

مقاومت حرفه‌ای‌ها

بسیاری از نویسندگان، ناشران و دیگر حرفه‌ای‌های صنعت نشر ایران به روش‌های سنتی وابسته هستند و ممکن است نسبت به پذیرش فناوری‌های جدید هوش مصنوعی مقاومت نشان دهند. این مقاومت ممکن است به دلیل نگرانی‌های شغلی، تغییرات فرهنگی و عدم اعتماد به فناوری‌های نوین باشد. برای موفقیت در ادغام هوش مصنوعی، نیاز به آموزش و ایجاد اعتماد در میان حرفه‌ای‌ها و ذینفعان صنعت نشر احساس می‌شود.

 

هزینه‌های سرمایه‌گذاری

هزینه‌های بالا برای پیاده‌سازی و به‌روزرسانی فناوری‌های هوش مصنوعی می‌تواند به ویژه برای ناشران کوچک و متوسط ایرانی یک چالش بزرگ باشد. به دلیل محدودیت‌های مالی و اقتصادی، بسیاری از ناشران ممکن است نتوانند سرمایه‌گذاری لازم برای استفاده از این فناوری‌ها را انجام دهند. این موضوع نیاز به حمایت‌های دولتی و خصوصی برای تسهیل دسترسی به فناوری‌های جدید و ارتقاء زیرساخت‌ها دارد.

 

۴. حریم خصوصی و امنیت داده‌ها

استفاده از داده‌های شخصی

در ایران، مسائل مربوط به حریم خصوصی و امنیت داده‌ها ممکن است به‌طور کامل به روز نباشد و نگرانی‌هایی درباره استفاده از داده‌های شخصی برای شخصی‌سازی محتوای نشر شده وجود داشته باشد. عدم وجود قوانین و مقررات قوی برای محافظت از داده‌های کاربران می‌تواند به مشکلات جدی در زمینه حفظ حریم خصوصی منجر شود.

 

حملات سایبری

با توجه به وضعیت زیرساخت‌های امنیتی در ایران، تهدیدات سایبری می‌تواند به ویژه برای داده‌های نشر حساس و اطلاعات خصوصی کاربران خطرناک باشد. نیاز به تقویت زیرساخت‌های امنیتی برای محافظت از داده‌ها و جلوگیری از حملات سایبری احساس می‌شود. این امر شامل به‌روزرسانی سیستم‌های امنیتی و آموزش متخصصان IT برای مقابله با تهدیدات جدید است.

 

خلاصه

در دنیای امروز، هوش مصنوعی به یکی از ابزارهای حیاتی صنعت نشر تبدیل شده است. قابلیت‌های این فناوری شامل تسریع در فرآیندهای تولید، ویرایش و توزیع محتوا است که به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند. ابزارهای ویرایش مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند خطاهای گرامری و سبک نگارش را به‌سرعت شناسایی و تصحیح کنند. علاوه بر این، تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی رفتار مخاطبان به ناشران کمک می‌کند تا با دقت بیشتری به نیازهای بازار پاسخ دهند و استراتژی‌های بازاریابی خود را بهبود بخشند.

 

با این حال، ورود هوش مصنوعی به این صنعت با چالش‌هایی همراه است. نگرانی‌ها درباره حقوق مالکیت فکری، کیفیت و اصالت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی و احتمال حذف نقش‌های سنتی مانند ویراستاران و طراحان، تهدیدات عمده‌ای به شمار می‌آیند. همچنین، پذیرش و تطبیق با فناوری‌های جدید نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و تغییرات در زیرساخت‌ها و فرهنگ سازمانی است که ممکن است مقاومت‌هایی را به همراه داشته باشد.